Instytut Różnorodności językowej Rzeczpospolitej

IRJR baza wiedzy czy Polska jest językowo zróżnicowana Dwujęzyczne nazewnictwo geograficzne Czym są językowe prawa człowieka

Gdzie i dlaczego występuje w Polsce dwujęzyczne nazewnictwo geograficzne?

Wielojęzyczność jest naturalnym stanem społeczeństw. Na danym obszarze wiąże się z nią powszechne zjawisko występowania nazw miejscowych w różnych formach językowych.

Gdzie i dlaczego występuje w Polsce dwujęzyczne nazewnictwo geograficzne?

Wielojęzyczność jest naturalnym stanem społeczeństw. Na danym obszarze wiąże się z nią powszechne zjawisko występowania nazw miejscowych w różnych formach językowych.

Dotyczy to zarówno nazw odnoszących się do naturalnych obiektów (np. rzek, gór lub charakterystycznych krajobrazów), jak i nazw nadanych przez człowieka (np. miejscowości, ulic, dzielnic, budynków i in.).

Zróżnicowanie nazw miejscowych występuje na całym świecie, również w Polsce. Nie wszystkie te nazwy są jednak stosowane w obiegu oficjalnym. Urzędowe nazwy miejscowe w Polsce ustalane są na podstawie przepisów przez Komisję Nazw Miejscowości i Obiektów Fizjograficznych. W lokalnych społecznościach wciąż funkcjonują jednak inne nazwy tych miejsc – zarówno w lokalnych odmianach językowych, jak i w językach mniejszościowych.

Na mocy Ustawy o mniejszościach narodowych i etnicznych oraz o języku regionalnym z 2005 roku można wprowadzać i używać tradycyjne nazwy miejscowości, obiektów fizjograficznych oraz ulic jako nazwy dodatkowe, obok urzędowych nazw w języku polskim. Dotyczy to jednak wyłącznie języków mniejszościowych i regionalnych uznanych ustawowo.

Dla miejsc niezamieszkanych takie nazwy mogą być ustanawiane jedynie w gminach, gdzie dana mniejszość stanowi co najmniej 20% mieszkańców. W przypadku miejscowości zamieszkanych dodatkowe nazwy mogą być wprowadzane również w gminach, które nie spełniają tego kryterium – pod warunkiem, że ponad 50% mieszkańców opowie się za ich wprowadzeniem w konsultacjach społecznych.

Do tej pory w Polsce wprowadzono dodatkowe nazwy dla 1254 miejscowości i ich części w 62 gminach, w następujących językach:

  • niemieckim,
  • kaszubskim,
  • litewskim,
  • białoruskim,
  • łemkowskim.

Brak natomiast możliwości prawnych używania takich dodatkowych nazw miejscowych w językach i odmianach językowych, które nie zostały uznane ustawowo.